از فواید ورزش و تاثیر آن بر افزایش قدرت یادگیری چه می‌دانید؟
وقتی می‌خواهیم یک دانشمند یا یک آدم موفق را تصور کنیم؛ ذهن همه‌ی ما به سمتی فردی می‌رود که در دفترش نشسته و تنها مشغول مطالعه و تحقیق و البته گاهی هم حل کردن مسائل ریاضی است.
در حالی‌که همین محقق موفق یک راز خیلی مهم دیگر هم دارد و اگر ازش بخواهید می‌تواند هزار ساعت از تاثیر ورزش بر روی مطالعه برایتان حرف بزند.
تحقیقات نشان داده که ورزش روزانه تاثیر زیادی بر سطح یادگیری ما دارد و می‌تواند توجه و تمرکزمان را افزایش بدهد.
خب اگر تا امروز به خاطر درس خواندن و مطالعه‌ی زیاد، چندان به ورزش علاقه‌مند نبودید یا ورزش کردن را چندان جدی نمی‌گرفتید، وقتش است که از یک دریچه‌ی دیگر به ورزش نگاه کنید.
در این مقاله می‌خواهیم علاوه بر بررسی فواید ورزش برای دانش‌آموزان و معلمان نگاهی هم به فواید ورزش به شکل کلی داشته‌باشیم. پس وسایل ورزش‌تان را آماده کنید چون بعد از این مقاله دیگر به ورزش کردن «نه» نمی‌گویید.
این مقاله را نیز مطالعه کنید: ورزش‌های مناسب برای نوجوانان
5+1 تاثیر ورزش بر روی مطالعه و سلامتی
۱. افزایش اعتماد به نفس و تاب‌آوری از فواید ورزش:
وقتی ورزش می‌کنیم، وقتی تک‌تک آن دردهای عضلانی را به جان می‌خریم و یک حرکت پیچیده‌ی ورزشی را با موفقیت به پایان می‌رسانیم، یا حتی وقتی یکی دو متر بیشتر از هر روز می‌دویم. احساس پیروزی می‌کنیم و اعتماد به نفسمان افزایش پیدا می‌کند.
بعد وقتی با یک مسئله‌ی پیچیده روبه‌رو می‌شویم، دیگر حل کردنش برایمان سخت نیست چون می‌دانیم که توانایی انجام هر کاری را داریم.
اما ورزش، صبر و حوصله‌ی شما را افزایش می‌دهد و باعث پرورش تاب آوری می‌شود، چطور؟ علاوه بر تاثیرات جسمی، ورزش باعث افزایش سطح ناقل‌ها یا گیرنده‌های عصبی هم می‌شود. کار این گیرنده‌های عصبی چیست؟ انتقال پیام عصبی از نورون‌ها.
دو ناقل عصبی مهم به نام‌های گلوتامات و گاما آمینوبوتیریک اسید این وسط وجود دارند که کاهش سطح آنها باعث بروز علایم افسردگی و کاهش سطح تاب‌آوری می‌شود.
مقاله مرتبط: افسردگی در نوجوانان
ورزش خیلی ساده دست این هورمون‌ها را می‌گیرد و آنها را بالا می‌آورد. برای همین هم هست که می‌بینیم افراد ورزش‌کار عموما استقامت و صبر بیشتری دارند و کیست که نداند استقامت در رسیدن به هدف چقدر می‌تواند به ما کمک کند؟
۲. بهبود عملکرد مغز:
سوخت و انرژی بدن توسط چه چیزی تامین می‌شود؟ بله دوست کوچک سلول‌ها یعنی گلوکز. گلوکز با جریان خون به سلول‌ها می‌رسد و خب سلول‌های مغزی هم از این قاعده مستثنی نیستند و نیاز به سوخت دارند.
از طرف دیگر نیروگاه انرژی درون سلول‌ها میتوکندری نام دارد. که با ورزش زیاد میران کارایی‌اش افزایش پیدا می‌کند.
ورزش باعث افزایش ضربان قلب و در نتیجه بهبود سیستم گردش خون می‌شود. با افزایش خون‌رسانی به مغز، گلوکز بهتر به سلول‌ها می‌رسد و در نتیجه میزان یادگیری افزایش پیدا می‌کند.
۳. تقویت حافظه از فواید ورزش:
همانطور که می‌دانید سلول‌های مغزی از نوع سلول‌های بنیادی هستند. تا چند سال پیش تصور می‌شد که این سلول‌ها بعد از تولد دیگر تولید نمی‌شوند و رشدشان متوقف می‌شود.
اما تحقیقات جدید نشان داده‌است که با ورزش این سلول‌ها می‌توانند تقویت بشوند و رشد کنند.
فعالیت‌هایی مثل حل کردن پازل و جدول به تقویت این سلول‌ها کمک می‌کند، اما بحث ما روی فواید ورزش های بدنی است. آنها چطور می‌توانند به ذهن و مغز ما کمک کنند؟
ورزش با افزایش خون‌رسانی به مغز باعث تولید پروتیینی به نام ناگین در مغز می‌شود که این پروتیین می‌تواند محرک ساخت سلول‌ها جدید در مغز شود.
بخش جالب ماجرا اینجاست که این سلول‌ها بیشتر در لوب پیشانی و هیپوکامپوس هستند که خب همانطور که می‌دانید بخش اعظم حافظه و یادگیری ما در این دو اتاق اصلی مغز اتفاق می‌افتد که به لطف ورزش قرار است حسابی قوی بشوند.
۴. کاهش استرس:
همه‌ی ما آن دلهره‌ی قبل از امتحان را تجربه کردیم، زمانی‌که حس می‌کنیم دیگر هیچ کاری از ما ساخته نیست و ماجرا قبل از اینکه شروع بشود، برای ما رسما تمام شده‌است.
حالا اجازه بدهید ببینیم این استرس چه به روز بدن ما می‌آورد.
استرس باعث به وجود آمدن هزاران واکنش شیمیایی در بدن می‌شود.
از طرف دیگر در هنگام ورزش ماده‌ی خاکستری در سطح آمیگدال‌های مغز افزایش پیدا می‌کند. آمیگدال‌ها همان بخش‌های هشدار دهنده‌ی مغز هستند. همان قسمتی که از پیشینیان‌مان به ما رسیده و حالا بدن هر خطر و استرس کوچکی را مثل همان خرس تهدید‌کننده‌ی دوران غارنشینی اجدادمان می‌بیند.
نتیجه چه می‌شود؟ بدن خودش را برای یک خطر احتمالی آماده می‌کند. ماهیچه‌ها منقبض می‌شوند، ضربان قلب افزایش پیدا می‌کند و مواد زائد بیشتری را به سمت سلول‌ها می‌فرستد و سیستم گوارش کارایی‌اش کم می‌شود.
خب به نظرتان در چنین شرایطی بدن شما می‌تواند برای امتحان آماده بشود؟ معلوم است که نه!
در مقابل با ورزش شما به تدریج مواد زائد را از بدن خارج می‌کنید، سطح هورمون‌هایی استرس‌زا مثل کورتیزول را کاهش می‌دهید( که به دنبالش ضربان قلب کاهش پیدا می‌کند و بدن از حالت دفاعی خارج می‌شود) و از همه مهمتر با ورزش میزان ماده‌ی خاکستری به مقدار قابل توجهی کاهش پیدا می‌کند.
همه‌ی این‌ها در کنار هم یعنی روزگار کم استرس‌تر، بدن سرحال‌تر و ذهنی فعال‌تر.
۵. افزایش شادابی و سلامتی:
عقل سالم در بدن سالم! این ضرب‌المثل را تقریبا همه‌ی ما روزی هزاربار می‌شنویم ومی‌خوانیم. ولی واقعا تا به حال این ضرب‌المثل را راستی‌آزمایی کردید؟
اجازه بدهید همین‌جا خیلی ساده برایتان بگوییم که این ضرب‌المثل چه حرف‌هایی در دل خودش دارد.
ورزش باعث بهبود عملکرد تمام سیستم‌های بدن از سیستم گردش خون گرفته تا سیستم گوارش می‌شود و این یعنی دفع مواد زائد بیشتر، خون رسانی و اکسیژن‌رسانی بیشتر به تمام سلول‌ها.
یکی دیگر از فواید ورزش که به آن اشاره کردیم، کاهش استرس بود. حتما شما هم شنیدید که استرس یکی از عوامل زمینه‌ساز ابتلا به کرونا است. خبر بد اینکه استرس تمام سیستم دفاعی بدن شما را ضعیف می‌کند. در مقابل ورزش با کاهش سطح استرس و افزایش هورمون‌های مفید باعث قوی‌تر شدن سیستم ایمنی بدن می‌شود و در نتیجه در فصل امتحانات با یک سرماخوردگی ساده تمام زحماتتان به باد نمی‌رود.
از طرف دیگر ورزش باعث آزاد شدن هزاران هورمون آرمش‌بخش و شادی‌آور مثل اندورفین و دوپامین در بدن می‌شود. و چون تقریبا تمام سیستم‌های بدن در بهترین و کاراترین حالت خود هستند مغز می‌تواند منابع انرژی لازم را در اختیار سلول‌های یادگیری بگذارد تا شما با تمرکز بیشتری درس بخوانید و موفق شوید.
۶. افزایش تمرکز و خلاقیت:
یکی دیگر از فواید ورزش، افزایش تمرکز و خلاقیت است؛ چطور؟ هنگام انجام حرکات ورزشی شما سعی می‌کنید روی تک‌تک سلول‌هایتان متمرکز شوید. چون یک اشتباه کوچک باعث عدم تعادل یا آسیب دیدنتان می‌شود. این حفظ تمرکز در علم روانشناسی به ذهن‌آگاهی هم معروف است.
ذهن‌آگاهی یا تمرکز بالا کمک می‌کند که شما مطالب را با سرعت بیشتر به خاطر بسپارید یا مفاهیم پیچیده را به شکل سریع‌تری درک کنید. چرا؟
چون ورزش با تغییراتی که در ساختار سلول‌های مغزی ایجاد می‌کند (همان ماجرا افزایش خون‌رسانی و رشد سلول‌های مغزی جدید) باعث افزایش قدرت پردازش ذهن می‌شود و در نتیجه سطح تحلیل و درک مفاهیم افزایش پیدا می‌کند.
اما بخش جالب ماجرا این است که ورزش علاوه بر اینکه باعث افزایش تمرکز و قدرت تحلیل می‌شود می‌تواند باعث خلاق‌تر شدن شما هم بشود.
با افزایش تمرکز ذهن شما از شر افکار بد و منفی خلاص می‌شود. همین باعث می‌شود که شما بهتر بتوانید از زوایای مختلف به یک موضوع فکر کنید و راه‌حل‌های جدیدتری پیدا کنید. همچنین ورزش بدن شما را حسابی خسته می‌کند. در نتیجه شب‌ها راحت‌تر و بی‌دغدغه می‌خوابید. خواب عمیق باعث می‌شود که ذهن شما صبح روز بعد تیزتر از همیشه فعالیت کند و بعد از یک استراحت کافی کلی ایده‌ی جدید پیش‌رویتان بگذارد.
مقاله مرتبط: نکاتی برای افزایش تمرکز و توجه در کودکان
چند توصیه‌ی ورزشی برای افزایش تمرکز و توان یادگیری
- ورزش را به شکل منظم در برنامه‌ی هفتگی‌تان بگنجانید. انجام سه تا چهار بار ورزش به مدت نیم‌ساعت در هفته می‌تواند تاثیر زیادی در بهبود عملکرد ذهنی و جسمی داشته‌باشد.
- ورزش‌های هوازی و تمرینات کششی بیشتر می‌توانند سیستم گردش خون را تقویت کنند. ضمن اینکه به آسانی و با کمک اینترنت به راحتی می‌توانید تمرینات مختلف ورزش‌های هوازی را پیدا کنید و از سطح مبتدی شروع به ورزش کنید.
- حتی اگر سرتان خیلی شلوغ است، خوب است که روزتان را با یک پیاده‌روی سریع شروع کنید.(برای رعایت پروتکل‌های بهداشتی و جلوگیری از ابتلا به بیماری خوب است که صبح‌های زود برای پیاده‌روی از خانه خارج بشوید)
- حرکات کششی وسط روز را فراموش نکنید. اگر بعد از دانستن فواید ورزش باز هم حوصله‌ی ورزش کردن ندارید. می‌توانید بین زمان‌های مطالعه چند حرکت کششی انجام دهید. تا به تاثیر ورزش بر روی مطالعه خیلی زود پی‌ببرید.
- اگر کنکور دارید یا حس می‌کنید ماه پرمشغله‌ای پیش رویتان است؛ از انجام حرکات ورزشی آرامش‌بخش مثل یوگا غافل نشوید. حتی می‌توانید در پایان ورزش هوازی ده دقیقه را به انجام حرکت‌های آرامش‌بخش و تنفس صحیح اختصاص دهید.
- تغذیه سالم، نوشیدن آب کافی، آرامش محیط، توجه به نور و تهویه‌ی محیط ورزشی از عواملی هستند که می‌توانند کیفیت ورزش‌ها و تاثیر ورزش روی بدنتان را افزایش بدهند. بنابراین برای رسیدن به تمام فواید ورزش و تاثیرات مثبت آن خوب است که به این جزییات مهم هم توجه کنید.
این مقاله را نیز مطالعه کنید: تغذیه دانش آموزان ابتدایی و تغذیه مناسب برای کنکور
در آخر مقاله فواید ورزش
از گذشته تا به امروز تمام انسان‌ها به دنبال راهی بودند که بتوانند از تمام قدرت بدنی و ذهنیشان استفاده کنند.
تحقیقات جدید نشان داده‌‌اند انجام چند حرکت ورزشی ساده در روز در کنار توجه به عواملی مثل تغذیه‌ی سالم، خواب و استراحت کافی می‌توانند در زمان مشخصی باعث بهبود کیفیت زندگی، افزایش توان دفاعی بدن، افزایش خلاقیت و … بشوند.
